Desain, P., Honing, H., & Kappert, P. (1995). Expresso: het retoucheren (en analyseren) van pianouitvoeringen. In Abstracts Congres Nederlandse Vereniging voor Psychonomie. Vereniging voor Psychonomie.

Abstract

Expresso is een systeem dat ontwikkeld wordt op basis van een calculus voor muzikale expressie (Desain & Honing, 1991). Het systeem beoogt muzikaal en perceptueel betekenisvolle transformaties op opgenomen piano-uitvoeringen te doen. Doel is om gereedschap te ontwikkelen waarmee in een geluids- of opnamestudio opnamen Ñgeretoucheerdæ kunnen worden, zodat kleine veranderingen en aanpassingen gemaakt kunnen worden zonder dat de muzikale en perceptuele kwaliteit van de opname daaronder lijdt. Daarnaast is Expresso een geschikt gereedschap voor hypothese- en theorievorming over expressie in pianomuziek. Een panel van experts nam deel aan een luistertest met als doel om een uitgangspunt van Expresso te testen: expressie wordt gebruikt om de structuur van muziek te communiceren aan de luisteraars (Clarke, 1987). In dit experiment kreeg het panel een tweetal originele uitvoeringen te horen en een aantal transformaties daarop, met als vraag de transformaties te benoemen in termen van het soort expressie dat veranderd was en de structuur (bijvoorbeeld: het metrum is overdreven d.m.v. dynamiek, of de frasering is duidelijker geworden d.m.v. van de timing). Een tweede experiment toetste de mogelijke functionaliteit van Expresso bij transformaties die verder gaan dan retouchering. Een tweede opgenomen uitvoering (een alternatieve interpretatie van het stuk) werd met Expresso zo goed mogelijk benaderd als transformatie van het origineel. Het panel kreeg de originele uitvoering te horen, de gespeelde andere versie, en de kunstmatige reconstructie daarvan. Vraag aan het panel was om verschillen tussen de uitvoeringen en het origineel te beschrijven in kwalitatief semantische termen. Dit gebeurde door een korte recensie te schrijven over karakter, sfeer en kwaliteit van de uitvoeringen t.o.v. het origineel.